Dlaczego surferzy ryzykują życiem bijąc rekord, 100 stóp w Nazaré?

Wielu spogląda wstecz na lata 30. XX wieku jako na początek surfingu na dużych falach, kiedy Hawajczycy John Kelly, Wally Froiseth i Fran Heath zaczęli regularnie walczyć z dużymi falami w Mãkaha na zachodnim wybrzeżu ich rodzimej wyspy.

Przenieśmy się do przodu przez 30 lat do 1969 roku, a na Hawaje uderzyła burza wystarczająco silna, by wyrywać drzewa z korzeniami i wysadzać domy z fundamentów. Policja instruowała mieszkańców mieszkających w pobliżu, aby ewakuowali swoje domy. Oczywiście burza przyniosła też potworne fale, a do wody wyszedł amerykański surfer Greg Noll – człowiek, który odpowiadał na przydomek Da Bull. Siedząc w zdradzieckim oceanie, Noll zdołał nie tylko złapać falę, ale także utrzymać się na tyle długo, by na niej pływać.

Przemawiając wiele lat później w dokumencie Stacey Peralta Riding Giants, Noll powiedział, że nawet wtedy wierzył, że jego szanse na przeżycie – nie na fali, ale po prostu przeżycie pod koniec próby – wynosiły 50/50. Nie ma żadnych nagrań z fali, na której jechał Noll, ale folklor mówi, że ma ona około 35 stóp i jest uznawana za największą falę, jaką kiedykolwiek przejechał w tym momencie w historii.

Obecna była światowa prasa surfingowa i nie minęło dużo czasu, zanim stała się globalną historią. Została przez wielu nazwana „najcięższą falą, na jakiej kiedykolwiek jeździła”. I do dziś mówi się o niej z cichym szacunkiem i jest znana jako Fala Tysiąclecia, która, oczywiście, brzmi bardziej jak piosenka Cliffa Richarda niż wyczyn ludzkich osiągnięć. Surfowanie po dużych falach było na mapie i tutaj zostanie.

Dziś największą falą, jaką kiedykolwiek pokonano, jest rekord amerykańskiego Garretta McNamara. W styczniu 2013 roku z powodzeniem przejechał zapierającą dech w piersiach falę o długości 100 stóp w Nazaré w Portugalii. Mierzący 5'10 cali McNamara jeździł dosłownie tonami wody w jednej płycie, która była 50 razy wyższa niż on sam.

Poświęć chwilę, aby to zapadło…

Ale surfowanie po dużych falach nie polega tylko na szybkim holowaniu, a następnie radosnym zjeżdżaniu po fali. Surfing jest z natury niebezpiecznym sportem, ale zwiększ amplitudę, wrzucając do miksu potężne fale, a szanse, że coś pójdzie nie tak, znacznie wzrosną. Słyszeliśmy już, jak Gabiera był bliski śmierci w Nazaré, ale surfowanie po dużych falach jest zaśmiecone sytuacjami grożącymi chybieniem i co gorsza.

W ciągu ostatnich 22 lat surfing na dużych falach odebrał życie takim ikonom surfingu, jak Mark Foo, Donnie Solomon, Malik Joyeux i Peter Davi. W 2011 roku Hawaiian Sion Milosky zmarł podczas surfowania na dużych falach w Mavericks w Kalifornii. W podobnym scenariuszu co Gabiera, Milosky zszedł ze swojej planszy i został przygwożdżony przez dwie kolejne fale. Niestety, w przeciwieństwie do Brazylijczyka, Milosky nie zdążył i został znaleziony unoszący się w porcie Pillar Point, około jednej mili od miejsca, w którym surfował.

Na szczęście ofiary śmiertelne nie są powszechne podczas surfowania po dużych falach – a statystycy szybko wskazaliby nieanalogiczne liczby dotyczące liczby osób zabijanych przez pralki lub spadające kokosy każdego roku. Jednak zagrożenia są zawsze obecne, z obrażeniami, przerażeniem i bliskimi kontaktami ze wszystkimi zagrożeniami związanymi z pracą.

W zeszłym roku, w wywiadzie dla Magic Seaweed, Garret McNamara opowiedział o tym, jak ukrył się przed wielką falą na Sunset Beach na Hawajach. Upadł, a uderzenie fali na niego złamało mu bębenek w uchu. „Nie wiesz, gdzie jest góra i wydajesz się płynąć w dół zamiast w górę. Pamiętam, jak wpłynąłem na rafę i jedyny sposób, w jaki znalazłem powierzchnię, to wspinanie się na smycz. Gdy wychodzisz na powierzchnię, wydaje się i czujesz, że jesteś w oku huraganu, jest tak głośno, że kręcisz się, a potem kolejna fala przewraca się i przechodzisz przez to wszystko od nowa”.

Przybywając do Nazaré, spodziewałem się – prawie się bałem – że będzie to krzykliwy park rozrywki z dużą falą. Znalazłem coś wręcz przeciwnego. To małe, nieco uprzemysłowione miasteczko rybackie, pozornie zatrzymane w czasie, chociaż nie jestem do końca pewien, o której godzinie.

Nie jest pozbawiony uroku i charakteru, zakładając, że rdza, wraz ze słabym zapachem ryb i oleju napędowego, zalicza się do nich. Mieszkańcy spokojnie zajmują się swoimi codziennymi sprawami wśród budynków o białych ścianach i lekko znoszonych witryn sklepowych, skręconych przez wiatr i deszcz znad Atlantyku. Projektant wnętrz z Islington zażądałby od króla okupu, aby odtworzyć ten przygnębiony wygląd.

W mieście brakuje, na szczęście, Fat Al’s Surf Shack’s i Mo-Mo’s Tiki Bar’s, których wszyscy spodziewaliśmy się w miejscach, które są synonimem surfingu. To tak, jakby detaliczne skrzydło świata surfingu jeszcze nie dogoniło Nazaré. Och, jest latarnia morska. Ta latarnia morska. Ten znany każdemu, kto ma choćby najmniejsze zainteresowanie surfingiem, ponieważ nie mógł nie zobaczyć zdjęć kolosalnych fal górujących nad nim, gdy Nazaré jest najbardziej potworny. Podczas mojego krótkiego pobytu woda nie mogła być bardziej płaska. Ronnie O’Sullivan by to zaaprobował.

To, co czyni to senne rybackie miasteczko tak wyjątkowym, jest ukryte pod wodą obok niego. Duży kanion pod Atlantykiem na zachód od Nazaré, szeroki na 140 mil i miejscami głęboki na 3 mile, drastycznie zmniejsza się w pobliżu portu miasta. Kiedy burze niosą duże fale w kierunku lądu, ściana kanionu wypycha je na powierzchnię wody, odsłaniając gigantyczne ściany wody, o których fantazjują w nocy surferzy.

„Jeśli chodzi o umiejętności, jestem po prostu przeciętnym surferem z wielkimi marzeniami. I może jestem zbyt uparty, żeby pozwolić im odejść” – mówi deprecjonującym tonem Andrew Cotton. Cotton jest brytyjskim surferem, który każdej jesieni opiera się w Nazaré, w małej załodze z Garretem McNamarą i portugalskim surferem Hugo Vau, aby przepłynąć największą falę, jaką świat kiedykolwiek widział. „Może to ktoś z ambicjami” – dodaje.

Laird Hamilton ma nieco mniej skromne podejście do minerałów wymaganych, aby być w czołówce surfingu na dużych falach. „Myślę, że pewien procent z nas ma w interesie ludzkości mechanizm, który pozwala nam sprzeciwić się całej naszej ostrożności. Używamy tego samego mechanizmu, który był ludzkim warunkiem ewolucji naszego gatunku”.

Czy więc surferzy na dużych falach, znając ryzyko, naprawdę wyłączają strach? Napisano tak wiele razy, że graniczy z frazesem, że zawodowi sportowcy w prawie każdym sporcie mają nie tylko fizyczną, ale i mentalną przewagę. Mogą wyłączyć głos, który mówi im, że się boją, niezależnie od tego, czy to Billy Morgan próbuje po raz pierwszy na desce snowboardowej Quad Cork, czy Cam Zink wykonuje salto na odległość 100 stóp.

Czy mężczyźni i kobiety z wielkiej fali na całym świecie po prostu wyłączają się z ogromnego niebezpieczeństwa, które często dosłownie krąży wokół nich, gdy złapią potwora? „Kiedy dowiaduję się, że Eddie pobiegnie, boję się”, przyznał Jamie O’Brien, zapytany w wywiadzie z Vice o słynny konkurs wielkiej fali. „Ale wynik i późniejsze popołudnie sprawiają, że czuje się o wiele lepiej. Najlepsza rzecz w surfowaniu po dużych falach — nie chodzi o to, jak to robisz; to jest to, co z tego otrzymujesz” – dodał.

Andrew Cotton wskazuje na jeszcze inne podejście. Taki, który jest bardziej analityczny i introspekcyjny. „Nie zrobiłbym nic, gdybym myślał, że to niebezpieczne lub istnieje ryzyko kontuzji. Jest cienka linia, ale kiedy już się zaangażujesz, to koniec. To punkt, od którego nie ma odwrotu. Z radością mówię:„Nie, nie chcę tego robić”, ale jeśli mam to zrobić, to zrobię to . I tak trzeba być podczas surfowania, bez względu na to, czy ma dwie stopy, czy 20 stóp. Jeśli się wahasz, zwykle dzieje się tak, gdy czujesz się zraniony”.

Zastanawiam się, czy dreszczyk surfowania po wielkich falach wystarczy, by podtrzymać na to apetyt, wart ryzyka, mentalnej bitwy, koczowniczego stylu życia. Czy wszyscy ci surferzy dążą do miejsca numer jeden, obecnie trzymanego przez Garretta McNamarę, czy po prostu bycie jednym z elitarnych zespołów jeżdżących na falach potworów podsyca ich pragnienie na tyle, by grać z matką naturą.

„Nie, to nie wystarczy. Celem jest zdobycie uznania. I w pewnym momencie to się stanie” – przyznaje Andrew Cotton z wyrazem determinacji w oczach, który sugeruje, że to coś więcej niż tylko mrzonka. „Nie chciałbym skończyć mojej kariery w surfingu lub spojrzeć wstecz za 20 lub 30 lat i nie mieć tego (zapisu surfowania na największej fali w historii) za pasem. Mam dobry zespół, a ludzie, którymi się otaczam, to doświadczeni faceci. Wiesz, to tylko kwestia czasu”.

To nie tylko pozornie nierówna równowaga ryzyka / nagrody, którą muszą znaleźć surferzy. Uderza mnie, że nagroda, której tak bardzo pragną, jest torturująco przemijająca. Surfer może pewnego dnia znaleźć się na największej fali na świecie, a następnego dnia, a nawet za godzinę, odkryje, że został pokonany przez innego surfera. Przez przyjaciela. Cholera, prawdopodobnie przez jednego z ich własnego zespołu.

To scenariusz, który przedstawiłem Andrew Cottonowi. Jego odpowiedź oznacza odejście od jego skądinąd wyluzowanej i otwartej osobowości. „Wiesz, tak właśnie jest”. Odpowiada, jego ton zdradza beztroskę jego słów. – To znaczy, wolałbym, żeby to był Hugo lub Garrett niż ktoś inny. Ale wtedy to nie ma znaczenia. Tak, dla mnie to nie ma znaczenia. Nie.

Pogoń za nadmiarem wymaga równie dużych cech osobistych, niemałej ilości szczęścia i oczywiście stalowych wnętrzności. Może to sprawiedliwe, że my, normalni ludzie, nigdy tak naprawdę nie zrozumiemy.

Ogromne podziękowania dla Jeepa, którego Andrew Cotton reprezentuje jako ambasador, za ich pomoc w tej funkcji.

Przeczytaj resztę naszego grudniowego „Elementu nadmiaru” tutaj